Melkveebedrijf De Oolde Hof in Makkinga van de familie Smeenk is volop bezig om te optimaliseren. Groeien, arbeidsgemak, nevenfuncties buiten het bedrijf en inkruisen van hun Holstein veestapel met Brown Swiss:  alles is erop gericht het bedrijf gezond te houden en arbeidsplezier te hebben.

Historie 
In 1993 verhuisde de familie Smeenk uit de Achterhoek naar Makkinga. Het bedrijf in Lochem was slecht verkaveld, had 60 melkkoeien en ook nog mestvarkens. Om uit te breiden in de koeien zag men in Friesland meer mogelijkheden. Gerben en Willyande Smeenk hebben het bedrijf inmiddels overgenomen van de ouders van Gerben en runnen het bedrijf met hulp van een parttime medewerker, wat losse schooljongens en als het druk is helpt vader nog mee.

‘We kwamen in Friesland met zuivere MRIJ koeien en een aantal ingekruist met Red Holstein. Later werd volop gebruik gemaakt van zwartbonte Holsteins. Zo ontstond een veestapel waar we niet ontevreden over waren’, zegt Gerben. ‘Maar op een bepaald moment kwamen we steeds bij dezelfde stieren uit. In 2009 vond ik het lastig om stieren te vinden die pasten bij mijn fokdoel van een flinke plus in de gehalten, plus in dochtervruchtbaarheid, bovengemiddeld exterieur en een plus voor de andere gebruikskenmerken. Ik liep steeds weer tegen het inteeltverhaal aan. Daarom besloot ik me te oriënteren op andere rassen. Ik wil een veestapel met weinig trammelant. Mijn theorie is dat je de beste koe in de stal niet kent, simpelweg omdat die niet opvalt. Die koe kan bovengemiddeld meekomen en daar heb je weinig werk van. We zagen de Holsteins bovendien steeds scherper worden, sneller pieken en kwetsbaarder worden. Dit paste niet bij onze doelstellingen.’

Brown Swiss

‘Ik kreeg de tip om eens naar Brown Swiss te kijken. Via Albert Zents uit Vorden, een fervent Brown Swiss fokker, kwam ik bij GGI terecht. De Duitse Brown Swiss geeft hogere gehalten en een goed type, een sterke koe. In eerste instantie hebben we de selectie gemaakt via het StierAdviesProgramma. Alle dieren met een min voor melk insemineerden we met een HF stier, alles met een plus voor melk met een Brown Swiss stier.’

Een bijzondere uitleg volgt: ‘Mijn ervaring is dat de Holstein probeert het maximale te geven van wat ze kan, ook als de omstandigheden niet goed zijn met alle gevolgen van dien. Een Brown Swiss probeert dat niet en denkt eerder aan zichzelf. Bij Brown Swiss ben je als boer veel meer bepalend voor wat er uitkomt.’

De stier Prohuvo werd als eerste gebruikt. De 25 nakomelingen (5 vaarzen, verder 2^e/3^e/4^e kalfskoeien) van deze stier maakten gemiddeld een lijst van: 305 d, 9811 kg melk, 4.69% vet, 3.67% eiwit en 103 LW.

‘Hier zijn we zeer tevreden over!’, klinkt het enthousiast. ‘De F2-tjes, terug gekruist met Holstein, doen het ook erg goed en zijn uniform genoeg. ‘

‘De HF vaarzen gaven hier 8000 kg gemiddeld. Toen we begonnen met Brown Swiss werden we gewaarschuwd door Albert Zents. Hij voorspelde dat de kruislingsvaarzen zouden gaan zakken naar 7000 kg, als 2^e kalfs naar de 9000 kg zouden stijgen en dat ze als oudere koeien vlot boven de 10.000 kg zouden gaan produceren. Dit klopte precies! Daarbij is het uier van de 2^e kalfs koe nauwelijks groter dan dat het als vaars was. Sinds we echter gemengd voeren is ook de vaarzen productie weer boven de 8000 kg gestegen. Het milieu en het management zijn bepalender voor de resultaten dan de genetische aanleg voor melk.’

Weinig vervanging

Het rollend jaargemiddelde van de 136 aanwezige melkkoeien: 10.200 kg melk, 4,72% vet en 3,75% eiwit. 

‘De gehele veestapel heeft inmiddels tussen de 25 en 50% Brown Swiss bloed,’ vertelt Gerben. ‘Wat we doen proberen we zo goed mogelijk doen: daar halen we de uitdaging vandaan. Wat opvalt bij ons is het vervangingspercentage. Daar zit bij ons de winst van het inkruisen. We zitten nu op een vervangingspercentage van 17% bij een afvoer van 44.000 kg melk. Onze uitdaging en tevens verbeterpunt ligt er in dat we naar de 50.000 kg willen bij afvoer. Omdat we weinig dieren hoeven te vervangen houden we maximaal 3 vaarskalveren per maand aan. Dat is voldoende voor 150 melkkoeien. ’Afkalfproblemen zijn er minder dan met de HF en de stierkalveren brengen minimaal hetzelfde op dan de HF kalveren. Ze zijn super gezond en groeien als kool, dat is mooi meegenomen. Ook Belgisch witblauw past prima op de Brown Swiss, ze kalven hier makkelijk van af en kleuren goed witblauw.’

Wellness stal

‘Om de omstandigheden voor de koeien zo goed mogelijk te maken, hebben we in 2015 een potstal gebouwd voor de verse koeien. Die blijven allemaal 1 maand op stro. In deze eerste periode van de lactatie kunnen we de trend zetten naar een hoge productie. In de ‘wellness stal’ starten ze veel beter op en zien we een hogere productie gedurende de hele lactatie. In het afgelopen jaar steeg de productie met 1300 kg. We zijn gestart met compact voeren met water toevoeging en door de potstal zijn de omstandigheden zoveel beter dat we het productiepotentieel er makkelijker uithalen.’

Gerben vertelt verder: ‘Mede omdat ik door mijn bestuurswerk vrij veel weg ben hebben we strenge protocollen gemaakt. Voor de koeien en ook voor de kalveren. Op deze manier weet iedereen hoe werkzaamheden uitgevoerd moeten worden. Alles om problemen zoveel mogelijk uit te sluiten en om het optimale uit de dieren te halen. Bij ons werpt dat inmiddels zijn vruchten af en werken we allemaal met veel plezier met de Brownies!’

Stiergebruik

• Melkgevende dieren hebben grotendeels Prohuvo en Vigor als vader
• Jongvee van Zephir en Vigor
• De stieren die nu gebruikt worden zijn Vanpari en Hacker